Arkhaia Anatolika

Tripolis’te Bulunan Sagalassos Kırmızı Astarlı Seramikleri

Mehmet OK

Arkhaia Anatolika 1. Sayı

Geliş Tarihi : 05.07.2018 | Kabul Tarihi : 13.08.2018

DOI : 10.32949/Arkhaia.2018.2 | Yayın Tarihi : 15.11.2018 17:26:02

Referanslar PDF İndir PDF Görüntüle

Büyük Menderes Nehri kenarında yer alan Tripolis Antik Kenti’nde, 2012-2017 yılları arasında gerçekleştirilen kazı çalışmalarında, çeşitli form gruplarına ait ithal kırmızı astarlı seramikler bulunmuştur. Bu seramikler içerisinde Erken Roma İmparatorluk Dönemi’nin önemli gruplarından olan Bergama Sigillataları, Doğu Sigillataları A ve B gruplarına ait seramiklerin yanı sıra, Geç Roma Dönemi kırmızı astarlı seramikleri de tespit edilmiştir. Kırmızı astarlı seramikler içerisinde form çeşitliliğini ve sayısal yoğunluğu Sagalassos Sigillataları oluşturmaktadır. Tripolis’te bu gruba ait toplam 20 farklı form ve yaklaşık 200 adet seramik örneği tespit edilmiş, form sınıflandırması olarak 1999 yılı yayın çalışmasında ayrıntılı tanım ve değerlendirmelerde bulunan Poblome’nin tanımlama ölçütleri ve form gruplaması temel alınmıştır.

Geç Hellenistik Dönem’den başlayarak MS 7. yy.a kadar uzun bir dönem aralığında üretimi sürdürülen Sagalassos Sigillataları, Antik Çağ boyunca Sagalassos dışındaki birçok antik kentte de arkeolojik kazılarda ele geçmiştir. Bu seramikler, diğer kırmızı astarlı seramik gruplarından farklı olarak Anadolu’nun iç kesiminde üretilip, farklı bölge ve coğrafyalara ihraç edilmiştir. Bu çalışma ile Sagalassos Sigillataları’nın Batı Anadolu sınırları içerisinde yer alan Tripolis’te de yoğun olarak kullanıldığı görülmektedir. Tripolis’te bulunan bu seramikler, birkaç örnek dışında kalın cidarlı bir yapıya sahiptir. Bu durum daha önce birkaç yayında da belirtildiği gibi, Sagalassos çömlekçilerinin, uzak mesafeli yapılan ihracatta kullanılan ürünlerin daha dayanıklı ve kara taşımacılığına elverişli olarak üretim yaptıklarını desteklemektedir.

Tripolis’te bulunan Sagalassos kırmızı astarlılarının çıplak gözle görünür mineral katkıları incelenmiş, bunun haricinde seramiklerin bir bölümünün kil analizi de yapılmıştır. Analiz çalışmasına göre, hamur yapısı ve içeriği dikkate alınarak, Sagalassos kentinin yakınlarında yer alan Çanaklı Bölgesi’nde bulunan kilden üretilmiş olabileceği düşünülmektedir.

Tripolis’te bulunan Sagalassos Sigillataları arasında bezemeli örnekler sınırlı olmakla beraber, özellikle MS 4. yy. a tarihlendirilen form örneklerinin fazla olması, bu dönemde Sagalassos ve Tripolis arasındaki ticari ilişkininde önemli bir göstergesidir. Bu ticari ilişkinin söz konusu tarihlerde Tripolis Kemerli Yapı’sında bulunan 1347 adet sikke buluntusuyla desteklenmektedir.

Ceylan 2014	S. Ceylan, “Mamak (Çanaklı) Beldesinde (Ağlasun-Burdur) Geleneksel Yöntemlerle Sürdürülen Toprak Kap Üretiminin Kırsal Turizm Bağlamında İrdelenmesi”, Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt 19, Sayı 32 (2014), 231-242.
Dikbaş 2008	G. Dikbaş, Die Graue Keramik von Aizanoi, von der späten Eisenzeit bis zur spätantiken Zeit, PhD. Diss., Universität zu Köln, Köln, 2008.
Duman 2013	B. Duman, “Son Arkeolojik Araştırmalar ve Yeni Bulgular Işığında Tripolis ad Maeandrum”, Cedrus I (2013), 179-200.
Duman 2014a	B. Duman, “Red Slip Pottery from Laodicea/Phrygia”, RCRF Acta 4 (2014), 9-17.
Duman 2014b	B. Duman, “A Group of local production Middle Byzantine Period Pottery from Tripolis: Micaceous White Painted Ware”, Anatolia Antiqua XXII (2014), 225-234.
Duman 2016	B. Duman, “Tripolis’in Yeri, Önemi ve Kısa Tarihi”, Ed. Bahadır Duman, Tripolis Araştırmaları 1, 2016, 1-16.
Duman 2017a	B. Duman, “Tabernae in Tripolis”, Eds. C. Şimşek – F. D’Andria. Landscape and History in the Lykos Valley, Laodikeia and Hierapolis in Phrygia, Cambridge, 2017, 109-142.
Duman 2017b	B. Duman, “Tripolis 2016 Yılı Kazı, Koruma ve Onarım Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 39-2, 2017, 261-284.
Duman 2018	B. Duman, “Geç Antik Çağ’da Lydia Tripolis’i (MS 4. yy’dan Sasani Tahribatı’na Kadar)”, Geç Antik Çağ’da Lykos Vadisi ve Çevresi, Laodikeia Çalışmaları Ek Yayın Dizisi 1, 2018, 343-368.
Fırat 1999	N. Fırat, Perge Konut Alanı Seramiği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 1999.
Hayes 2008	J. W. Hayes, Roman Pottery, Fine Ware Imports, Agora XXXII, Princeton, 2008.
Hudson 2008	N. Hudson, “Three centuries of Late Roman pottery”, Eds. C. Ratte – R.R.R. Smith. Journal of Roman Archaeology, Aphrodisias Papers 4. New Research on the City and Its Monuments, Portsmouth, 2008, 319-345.
Jones 1950	F. F. Jones, “Pottery”, Ed. H. Goldman. Excavations At Gözlü Kule, Tarsus, Princeton, 1950, 149-296.
Konakçı 2016	E. Konakçı, “Prehistorik Tripolis: Akkaya (Yenice) ve Hamambükü Höyük”, Ed. Bahadır Duman. Tripolis Araştırmaları 1, 2016, 23-46.
Korkmaz – Doğanay 2015	Z. Korkmaz – O. Doğanay, “Hellenistic and Roman Pottery of Zengibar Kalesi (Isaura Nova?): from the South Necropolis Survey”, Soma I (2015), 349-360.
Künzl 1997	S. Künzl, “Sagalassos Red Slip Ware im Römisch-Germanischen Zentralmuseum Mainz”, Eds. M. Waelkens – J. Poblome, Sagalassos IV, Leuven, 1997, 496-489.
Özdilek 2017	B. Özdilek, “Andriake Sinagogu’ndan Ele Geçen DSA Grubu Seramikler, ESA Group Ceramics Obtainted from Andriake Synagogue”, Cedrus V (2017), 337-395.
Poblome 1997	J. Poblome, “Decorated Handles of Sagalassos Red Slip Ware Found at Site L and Roman Silver Plate”, Eds. M. Waelkens – J. Poblome, Sagalassos IV, Leuven, 1997, 441-468.
Poblome 1999	J. Poblome, Sagalassos Red Slip Ware: Typology and Chronology, Ed. M. Waelkens. Studies in Eastern Mediterranean Archaeology II, Turnhout, 1999.
Poblome et al. 2001	J. Poblome – P. Degryse – D. Cottica – N. Fırat, “A New Early Byzantine Production Centre in Western Asia Minor. A Petrographical and Geochemical Study of Red Slip Ware From Hierapolis, Perge and Sagalassos”, RCRF Acta 37, 2001, 119-126.
Poblome et al. 1993	J. Poblome – R. Degeest – M. Waelkens – E. Scheltens, “Part III. Ceramic Studies Sagalassos Ware”, Ed. M. Waelkens. Sagalassos I, First General Report on the Survey (1986-1989) and Excavations (1990-1991), Leuven, 1993, 113-130.
Poblome et al. 1995	J. Poblome – R. Degeest – W. Viaene – R. Ottenburgs, “Sagalassos Ware Typology and Analytical Results”, Kazı Sonuçları Toplantısı 15-2, Ankara, 1995, 408-418.
Poblome et al. 2002	J. Poblome – P. Degryse – W. Viaene – R. Ottenburgs – M. Waelkens – R. Degeest – J. Naud, “The Consept of a Pottery Production Centre. An Archaeometrical Contribution from Ancient Sagalassos”, Journal of Archaeological Sciense 29-8 (2002), 873-882.
Polito 2016	C. Polito, “Saggi stratigrafici nell’area del Teatro”, Hierapolis Di Frigia VIII.1, Le Attivita Delle Campagne di Scavo e Restauro 2007-2011, İstanbul, 2016, 121-140.
Semiz 2017	B. Semiz, “Tripolis’ten Bir Grup Kırmızı Astarlı Seramiğin Arkeometrik İncelemesi”, Arkeoloji Dergisi XXII (2017), 317-327.
Uygun 2011	Ç. Uygun, Tepecik Kırmızı Astarlı Seramikleri (İÖ 2. yy-İS 4. yy), Patara IV.2, İstanbul, 2011.
von der Enden et al. 2014	M. von der Enden – J. Poblome – P. Bes, “From Hellenistic to Roman Imperial in Psidian tableware: The genesis of Sagalassos Red Slip Ware”, Late Hellenistic to Mediaeval Fine Wares of the Aegean Coast of Anatolia, Warszawa, 2014, 81-94.
Waelkens et al. 1991	M. Waelkens – S. Başer – D. Roland – M. Lodewickx, “Sagalassos 1989: The Rescue Exeavation in the Potter's Quarter and The Sagalassos Ware”, Kazı Sonuçları Toplantısı 12-2, Ankara, 1991, 119-154.
Waldner – Ladstatter 2014	A. Waldner – S. Ladstatter, “Keramik”, Hanghaus 2 in Ephesos, Die Wohneinheit 6, Band VIII/9, Wien, 2014, 435-473.
Willet – Poblome 2015	R. Willet – J. Poblome, “The Scale of Sagalassos Red Slip Ware Production-Reconstruction of Local Need and Production Output of Roman Imperial Tableware”, Adalya XVIII (2015), 133-158.
Yıldız 2016	V. Yıldız, “Akhisar Arkeoloji Müzesi’nde Bulunan Bir Grup Roma Seramiği”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Cilt: 14-3 (2016), 255-276.