A Group of Commercial Amphorae from the Shores of Hellespont
Oğuz KOÇYİĞİT – Kemal ÇİBUK – Rıdvan GÖLCÜK
Abstract
A group of commercial amphorae, from the Troy Museum is the subject of this article. These amphoras, which are completely preserved and have different origins that can be evaluated in a long process from the Hellenistic to the end of the Byzantine era and they were donated to the museum by collector Mehmet Uzuner in 2020. The invertebrate and algae remains, sands and salts on the surfaces and interiors of the amphorae show that they are all underwater finds. Although they do not belong to an archaeological context or a stratigraphic layer, based on the samples of similar type and shape unearthed after scientific excavations and research, the origins of all of them could be determined clearly and their dates could be revealed. In addition, we can accept that the coasts of Gallipoli are mentioned as the region where they were revealed in the records of the collection, and that the existing artifacts are important in terms of documenting the commercial activities of the Troas region, especially the Hellespontus (Çanakkale Strait) coasts. Because of these amphorae found on the shores of Hellespontus may belong to cargo ships that use the Dardanelles as a transit route, as well as to cargo ships that use the port cities on the shores of the Bosphorus as stops and trade goods there. Numerous settlements, large and small, with a small port or a suitable cove on the Bosphorus coast, especially important port cities such as Sestos, Abydos, Madytos, Lampsakos and Gallipolis, serve as a stop for ships used in overseas trade and a transit point for products. Therefore, it is possible that the amphoras in question are directly related to commercial activities such as production, consumption and buying and selling in the regional settlements.
Antik Kaynaklar
Strab.: Strabon, Geographica XII-XIII-XIV; Kullanılan Metin ve Çeviri: Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII-XIII-XIV). (Çev. A. Pekman). Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2000.
Thuk.: Thukydides, The Peloponnesian War; Kullanılan Metin ve Çeviri: Thukydides, Peloponnesos Savaşları. (Çev. F. Akderin). Belge Yayınları, 2010.
Modern Kaynaklar
Akkaş, İ. (2020). Parion Yamaç Hamamı Ticari Amphora Buluntuları (MÖ 1. yüzyıl - MS 7. yüzyıl). Arkhaia Anatolika, 3. 178-243. https://doi.org/10.32949/Arkhaia.2020.21
Atila, C. (2005). Bandırma Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Ticari Amphora. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 22(1), 69-80.
Bass, G. F. (1986). A Bronze Age Shipwreck at Ulu Burun (Kas): 1984 Campaign. AJA, 90, 269-296. https://doi.org/10.2307/505687
Başdemir, B. (2019). Troas Bölgesi Buluntusu Ticari Amphoralar: Tipolojik ve Fonksiyonel Bir Analiz. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Çanakkale 18 Mart Üniversitesi.
Cankardeş-Şenol, G. (2006). Klasik ve Helenistik Dönemde Mühürlü Amphora Üreten Merkezler ve Mühürleme Sistemleri. Ege Yayınları.
Çibuk, K. (2019). Kocaeli Müzesi Amphora Kolleksiyonu. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Kocaeli Üniversitesi.
Doğer, E. (1991). Antik Çağda Amphoralar. Sergi Yayınevi.
Garlan, Y. (1988). Vin et Amphores de Thasos. Ecole Française d’Athens. Sites et Monuments 5. Diffusion de Boccard.
Grace, V. (1986). Some Amphoras from a Hellenistic Wreck. J.-Y. Empereur ve Y. Garlan (Eds.) Recherches sur les Amphores Grecques. BCH Suppl. XIII (ss. 551-565). École française d’Athènes.
Günsenin, N. (1989). Recherches sur les Amphores Byzantines dans les Musées Turcs. V. Deroche ve J.-M. Spieser (Ed.) Recherches sur la Céramique Byzantine. BCH Suppl.XVIII (ss. 267-276). École française d’Athènes.
Günsenin, N. (1990). Les Amphores Byzantines (Xe-XIIIe siècles): Typologie, Production, Circulation D’après Les Collections Turques. [Unpublished doctoral dissertation]. Université Paris I.
Günsenin, N. (1993) Ganos: Centre de Production d’Amphores a l’Epoque Byzantine. Anatolia Antiqua, II, 193-201. https://doi.org/10.3406/anata.1993.859
Günsenin, N. (1999). From Ganos to Serçe Limanı. The INA Quarterly, 26(3), 18-21.
Günsenin, N. (2001). L’épave de Çamaltı Burnu I (Île de Marmara, Proconnèse): résultats des campagnes 1998-2000. Anatolia Antiqua, IX, 117-133. https://doi.org/10.3406/anata.2001.963
Günsenin, N. (2016). Ganos Lı̇manı’ndan Portus Theodosiacus’a. P. Magdalino ve N. Necipoğlu (Eds.) Trade in Byzantium, 3. Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu (ss. 399-402). ANAMED.
Hadjidaki, E., (1996). Underwater Excavations of a Late Fifth Century Merchant Ship at Alonnesos, Greece: the 1991-1993 Seasons. BCH 120(2), 561-593.
Hayes, J. W. (1992). Excavations at Saraçhane in Istanbul, 2: The Pottery. Princeton University Press.
Koçyiğit, O. (2017). Bizans Döneminde Hellespont Kıyılarında Şarap Üretimi. TUBA-AR, 20, 221-233. https://doi.org/10.22520/tubaar.2017.20.013
Koçyiğit, O. (2019). Eceabat - Maydos’ta Tespit Edilen Bizans Şarap İşliği. C. Ünal ve C. Gürbıyık (Eds.), 19. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, 21-24 Ekim 2015 (ss. 695-719). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Koçyiğit, O. ve Esirgemez, Ç. (2016). Lampsacus’da Geç Antik Bir Kırsal Yerleşim ve Şarap Üretim Atölyesi. OLBA, XXIV, 451-477.
Körpe, R. (2011). Antik Çağlarda Çanakkale Bölgesinde Tarım. U. Gözel (Ed.), Çanakkale Tarım Sempozyumu, Dünü, Bugünü, Geleceği (ss. 113-129). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
Lawall, M. L. (1998). Bolsals, Mendean Amphoras and the date of Portcello Shipwreck. IJNA 28/1. 16-23.
Mimaroğlu, S. (2011). Kadıkalesi /Anaia Bizans Dönemi Amphoraları. Sanat Tarihi Dergisi, XX(1), 63-92.
Opaiţ, A. (2004). The Eastern Mediterranean Amphorae in the Province of Scythia. J. Eiring ve J. Lund (Eds.), Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean. Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at Athens, Monographs of the Danish Institute at Athens 5 (ss. 293-308). Aarhus University Press.
Opaiţ, A., Davis, D., Brennan, M. L. ve Kofahl, M. (2019). The Sinop F Shipwreck in the Black Sea: An International Cargo from Late Antiquity. H. Kaba, G. Kan-Şahin, B. M. Akarsu ve O. Bozoğlan (Eds.), Uluslararası Sinope ve Karadeniz Arkeolojisi Sempozyumu, 13-15 Ekim 2017 (ss. 77-89). Sinop Üniversitesi Yayınları.
Papadopoulos, J. K. ve Paspalas, S. A. (1998). Mendaian as Chalkidian Wine. Hesperia 68(2), 161-188.
Peacock, D. P. S ve Williams D. F. (1986). Amphorae and Roman Economy. Addison-Wesley Longman.
Pieri, D. (1998). Les importations d’amphores orientales en Gaule méridionale durant l’Antiquité tardive et le haut Moyen Age (IVe-VIIe s. apr. J.-C.). Typologie, chronologie et contenu. L. Rivet ve S. Saulnier (Eds.), SFECAG, Importations d’amphores en Gaule du Sud, du r`eğne d’Auguste `a l’Antiquit´e tardive, Jun 1998 (ss. 97-105). SFECAG.
Pieri, D. (2005). Le commerce du vin oriental à l’époque Byzantine. Institute Français du Proche-Orient.
Şenol, A. K. (2000). İskenderiye Kazılarında Ele Geçen Amphoralar Işığında Kentin Roma Dönemi Şarap, Zeytinyağı, Salamura Balık ve Sos Ticareti. [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Ege Üniversitesi.
Şenol, A. K. (2003). Marmaris Müzesi Ticari Amphoraları. T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü.
Şenol, A. K. (2009). AETAM’da Bulunan Amphoraların Tipolojisi. A. K. Şenol (Ed.) ETAM Arslan Eyce Taşucu Amphora Müzesi’nde Bulunan Ticari Amphoralar ve Akdeniz Ticareti (ss. 100-174). Taşeli Matbaacılık.
Temur, A. ve Yeniay, G. (2021). Samsun Müzesi’nden Bir Grup Amphora. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 7(12), 19-37.
Tomber, R. ve Williams, D. (2000). Egyptian Amphorae in Britain and the Western Provinces. Britannia, XXXI, 41-54. https://doi.org/10.2307/526918
Türker, A. Ç. (2005). Gelibolu’da Bizans Seramikleri ve Ökaristik Ekmek Damgası. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22(2), 87-104.
Türker, A. Ç. (2006). Bizans Döneminde Orta Boğaz Bölgesi ve Madytos. E. Karabacak (Ed.) I. Uluslararası Çanakkale Kongresi (ss. 613-625). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
Türker, A. Ç (2009). Early Christian and Byzantine Archaeology on the Valleys around Madytos. Anadolu ve Çevresinde Ortaçağ, 3. 51-74.
Türker, A. Ç. (2010). Hellespont in the Twelfth and Thirteenth Centuries. A. Ödekan, E. Akyürek ve N. Necipoğlu (Eds.), First International Sevgi Gönül Byzantine Studies Researches, Proceedings (ss. 312-323). ANAMED.
Türker, A. Ç. (2014). A Byzantine Settlement in Kalabaklı Valley in the Hellespontus: Kepez. HÖYÜK, 5, 69-82.
van Doorninck, F. H. (1989). The Cargo Amphoras on the 7th Century Yassı Ada and 11th Century Serçe Limanı Shipwrecks: Two Examples of a Reuse of Byzantine Amphoras as Transport Jars. V. Deroche ve J.-M. Spieser (Eds.), Recherches sur la Céramique Byzantine. BCH Suppl. XVIII (ss. 249- 257). École française d'Athènes.
Vroom, J. (2019). Bizans’tan Modern Döneme Ege’de Seramik, 7.-20. Yüzyıllar (Çev. Y. Bağcı). ANAMED.
Online Kaynaklar
Heath, S. ve Tekkök, B. (Eds.), Greek, Roman and Byzantine Pottery at Ilion (Troia), (2006-2009). (2021, Haziran 4). http://classics.uc.edu/troy/grbpottery/
Koçyiğit, O., Çibuk, K. ve Gölcük, R. (2021). Hellespontus Kıyılarından Bir Grup Ticari Amphora. Arkhaia Anatolika, 4, 237-255. https://doi.org/10.32949/Arkhaia.2021.34