Knidos Kazılarında Bulunan Amphora Mühürleri Üzerine İlk Değerlendirmeler
Erkan ALKAÇ
Öz
2014 yılında Knidos kazılarının eski ve yeni dönemlerinde bulunan amphora mühürleri ile ilgili bir bilimsel çalışma başlamıştır. Bu kapsamda Knidos kentinin farklı noktalarında ele geçen yaklaşık 1031 adet amphora mührü kataloglanmış ve metne işlenmiştir. Kentteki farklı üretim merkezlerine ait olan amphora mühürlerinin Hellenistik, Roma ve Geç Antik dönemlere tarihlendiği belirlenmiştir. Bu amphora mühürleri Khersonessos, Sinope, Akanthos–Amphipolis, Thasos, Miletos, Khios, Nikandros, Parmeniskos, Kos, Rhodos, Rhodos Peraiası, Mısır, Kyrenaika ve Knidos olarak sınıflandırılmıştır. Ayrıca henüz kökeni belirlenemeyen mühürler de bulunmaktadır. Amphora mühürleri dışında, bazı mühürlü lagynos kulpları da saptanmıştır. Knidos’ta gerçekleştirilen bu bilimsel çalışmanın amacı, kentteki amphora mühürlerini tarihlemek, sınıflandırmak, Knidos’un ticari ilişkilerini saptamak ve tabaka veya kontekstler için tarihleme kriteri oluşturmaktır.
Alkaç 2014 |
E. Alkaç, “M.Ö. 1. Yüzyılın Ortalarında Yunan Amphoralarının Mühürlenme İşleminin Sona Ermesinin Nedenleri”, Olba XXII (2014), 213-229. |
Börker – Brow 1998 |
C. Börker – J. Brow, Die Hellenistischen Amphorenstempel aus Pergamon, Berlin, 1998. |
Börker 1986 |
C. Börker, “Die Herkunft Der Schiffsbug-Stempel”, BCH Suppl. XIII (1986), 474-477. |
Canarache 1957 |
V. Canarache, Importul Amforelor Stampilate la Istra, Biblioteca Istroca I, 1957. |
Cankardeş-Şenol – Alkaç 2007 |
G. Cankardeş-Şenol – E. Alkaç, “Nagidos’da Ele Geçen Amphora Mühürleri: Rhodos, Knidos, Kıbrıs ve Lokal Üretimler”, Ed. S. Durugönül. Dağlık Kilikia’da Bir Antik Kent Kazısının Sonuçları NAGIDOS, Adayla Supplement 6, 2007, 297–344. |
Cankardeş-Şenol 2005 |
G. Cankardeş-Şenol, “Amphora Mühürlerinin Köken ve Sosyal Statünün Belirlenmesindeki Etkileri ve Kent Lokalizasyonunun Tespitine Katkıları”, Olba XXII (2005), 139-164. |
Cankardeş-Şenol 2006 |
G. Cankardeş-Şenol, Klasik ve Helenistik Dönemde Mühürlü Amphora Üreten Merkezler ve Mühürleme Sistemleri, İstanbul, 2006. |
Cankardeş-Şenol 2007 |
G. Cankardeş-Şenol, “Stamped Amphora Handles from Assos-Turkey”, Arkeoloji Dergisi X (2007/2), 109-131. |
Cankardeş-Şenol 2009 |
G. Cankardeş-Şenol, “Ticari Kontroller Sistemleri”, Ed. A. K. Şenol, Taşucu Arslan Eyce Amphora Müzesi, 2009, 19-23. |
Cankardeş-Şenol 2010 |
G. Cankardeş-Şenol, “Nikandros Group: Matrix Studies on the Amphora Stamps of the Group”, Olba XVIII (2010), 125-139. |
Cankardeş-Şenol 2015 |
G. Cankardeş-Şenol, “Early Cnidian Amphora Exports to Alexandria, Egypt”, Eds. E. Lafli - S. Pataci. Recent Studies on the Archaeology of Anatolia, British Archaeological Reports, International Series 2750, Oxford, 2015, 169-192. |
Cankardeş-Şenol et al. 2004 |
G. Cankardeş-Şenol – A. K. Şenol – E. Doğer, “Amphora Production in the Rhodian Peraea in the Hellenistic Period”, Eds. J. Eiring - J. Lund. Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean, Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at Athens, September 26-29 2002, Monographs of the Danish Institute at Athens 5, Aarthus, 2004, 353-359. |
Chkhaidze 2005 |
V. Chkhaidze, “Byzantine Amphorae Stamps from Taman-City Excavations”, Bosporos Studies VIII (2005), 95-117. |
Çaylak-Türker 2005 |
A. Çaylak-Türker, “Gelibolu’da Bizans Seramikleri ve Ökaristik Ekmek Damgası”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 22-2 (2005), 87-104. |
Doğer – Şenol 1996 |
E. Doğer – A. K. Şenol, “Rhodos Peraiası'nda İki Yeni Amphora Atölyesi”, Arkeoloji Dergisi IV (1996), 59-73. |
Doğer 1994 |
E. Doğer, “Rodoslu Çömlekçi Hieroteles”, Arkeoloji Dergisi II (1994), 195-218. |
Dündar – Gerçek 2018 |
E. Dündar – A. Gerçek, “Imported Hellenistic Stamped Amphora Handles from Tatarlı Höyük (in the Province of Adana-Turkey)”, Gephyra 15 (2018), 153-174. |
Dündar 2017 |
E. Dündar, Transport Jars and Stamped Amphoras From Patara 7th to 1st Centuries BC, The Maritime Trade of a Harbor City in Lycia, Patara IV.3, İstanbul, 2017. |
Elmalı 2018 |
G. Elmalı, Alexandria (Mısır) Kurtarma Kazılarında Ele Geçen Knidos Amphora Mühürleri Işığında Alexandria-Knidos Ticari İlişkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir, 2018. |
Empereur – Guimer Sorbets 1986 |
J. Y. Empereur – A. M. Guimer Sorbets, “Une Banque De Données Sur Les Vases Conteneurs-Amphores et Lagynoi-Dans Les Monde Grec et Romain”, BCH Suppl. XIII (1986), 127-141. |
Empereur – Picon 1986 |
J. Y. Empereur – M. Picon, “A la Recherche des Fours d’Amphores”, BCH Suppl. XIII (1986), 105-126. |
Empereur – Tuna 1988 |
J. Y. Empereur – N. Tuna, “Zénon de Caunos et L’Épave de Serçe Limanı”, BCH 112 (1988), 341-357. |
Empereur – Tuna 1991 |
J. Y. Empereur – N. Tuna, “Datça/Resadiye, Knidos Seramik Atölyeleri Kazısı, 1990 Kampanyası”, Kazı Sonuçları Toplantısı 13/2 (1991), 189-206. |
Etienne 1986 |
R. Etienne, “Anses Timbrées”, Ténos I, Paris, 1986, 233-258. |
Finkielsztejn 2001 |
G. Finkielsztejn, Chronologie Détaillée et Révisée des Eponymes Amphoriques Rhodiens, de 270 à 108 av. J.-C. Environ: Premier Bilan, BAR International Series 990, Oxford, 2001. |
Fischer – Tal 2017 |
M. Fischer – O. Tal, “Stamped Amphora Handels”, Eds. R. Greenberg – O. Tal – T. Da‘adli, Bet Yerah Volume III: Hellenistic Philoteria and Islamic al-Sinnabra. The 1933–1986 and 2007–2013 Excavations, Jerusalem, 2017. |
Grace - Savvatianou Petropoulakou 1970 |
V. Grace – M. Savvatianou-Petropoulakou, “Les Timbres Amphoriques Grecs”, Delos XXVII (1970), 277-382. |
Grace 1934 |
V. Grace, “Stamped Amphora Handles Found in 1931-1932”, Hesperia 3/3 (1934), 197-310. |
Grace 1950 |
V. Grace, “The Stamped Amphora Handles”, Ed. H. Goldman, Excavations at Gözlü Kule, Tarsus I, 135-148, Princeton, 1950. |
Grace 1952 |
V. Grace, “Timbres amphoriques trouvés a Délos”, BCH 76/I (1952), 514-540. |
Grace 1956 |
V. Grace, “Stamped Wine Jar Fragments”, Hesperia Supplement X (1956), 116-189. |
Grace 1985 |
V. Grace, “The Middle Stoa Dated by Amphora Stamps”, Hesperia 54/I (1985), 1-54. |
Jefremow 1995 |
N. Jefremow, Die Amphorenstempel des Hellenistischen Knidos, München, 1995. |
Jefremow 2013 |
N. Jefremow, “Ceramic Stamps of the Late Classical - The Early Hellenistic Knidos, “Protoknidian” Stamps and the Stamps with the “Ship’s Bow””, Questions of Epigraphy VII/I (2013), 405-451. |
Jöhrens 1999 |
G. Jöhrens, Amphorenstempel Im Nationalmuseum von Athen, Mainz, 1999. |
Jöhrens 2001 |
G. Jöhrens, “Amphorenstempel Hellenistischer Zeit aus Tanais”, Eurasia Antiqua, Zeitschrift für Archäologie Eurasiens 7 (2001), 367-479. |
Jöhrens 2004 |
G. Jöhrens, “Amphorenstempel und die Gründung von Tanais”, Eds. J. Eiring - J. Lund. Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean, Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at Athens, September 26-29 2002, Monographs of the Danish Institute at Athens 5, Aarhus, 2004, 149-154. |
Kızılarslanoğlu – Alkaç 2018 |
H. A. Kızılarslanoğlu – E. Alkaç “Hellenistic Amphora Stamps from Elaiussa”, Anatolia Antiqua XXVI (2018), 45-68. |
Lenger 1955 |
M. T. Lenger, “Timbres Amphoriques Trouvés à Argos”, BCH 79 (1955), 484-508. |
Lenger 1957 |
M. T. Lenger, “Timbres Amphoriques Trouvés à Argos”, BCH 81 (1957), 160-180. |
Levi - Carratelli 1961/1962 |
D. Levi – G. Carratelli, “Nuove iscrizioni di Iasos”, ASAtene 39/40, N.S.23/24 (1961/1962), 605-632. |
Levi 1964 |
D. Levi, Olbia, Temenos and Agora, Varna, 1964. |
Lodi 2014 |
G. Lodi, Bolli Anforici da Iasos (scavi 1961-2010), Uno Studio Sull’instrumentum Inscriptum, Roma, 2014. |
Opait 2004 |
A. Opait, “The Eastern Mediterranean Amphorae in the Province of Scythia”, Eds. J. Eiring - J. Lund. Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean, Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at Athens, September 26-29 2002, Monographs of the Danish Institute at Athens 5, Aarhus, 2004, 293-308. |
Palaczyk – Schönenberger 2003 |
M. Palaczyk – E. Schönenberger, Amphorenstempeln Grabungen 1965-2001, Eretria Ausgrabunen und Forschungen XII, Gollion, 2003. |
Sakarya 2016 |
İ. Sakarya, Trade Relations of Ancient Burgaz From Archaic to Mid of 4th Centuries: The Amphorae Evidence Within the Domestic Contexts, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara, 2016. |
Sztetyłło 1976 |
Z. Sztetyłło, Les Timbres Céramiques (1965-1973), Nea Paphos I, Centre D’Archéologique Méditerranée de l’Academie Polonaise des Sciences, Varsovie, 1976. |
Sztetyłło 2010 |
Z. Sztetyłło, Pottery Stamps from Nea Paphos (Excavatations in 1990-2006), Nea Paphos VI, Varsovie, 2010. |
Şahin – Alkaç 2019 |
F. Şahin – E. Alkaç, “Adana/Tepebağ Amphora Mühürleri”, Tüba-Ar 24 (2019) 111-132. |
Şenol 1995 |
A. K. Şenol, Erken Knidos Amphoralarında (İ. Ö. III. yüzyıl) Monogram Mühürler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir, 1995. |
Şenol 2009 |
A. K. Şenol, “Ticaret ve Amphoralar”, Ed. A. K. Şenol. Taşucu Arslan Eyce Amphora Müzesi, 2009, 24-35. |
Tuna 1986 |
N. Tuna, “İonia ve Datça Yarımadası Arkeolojik Yüzey Araştırmaları “, III. AST (1985), 209-226. |
Tuna 1990 |
N. Tuna, “Datça Yarımadasında Hellenistik Dönem Amphora Üretim Merkezleri”, X. Türk Tarih Kongresi (1990), 348-371. |
Tuna 2012 |
N. Tuna, Knidos Teritoryumu’nda Arkeolojik Araştırmalar, Ankara, 2012. |
Tuna et al. 1987 |
N. Tuna – J. Y. Empereur – M. Picon – E. Doğer, “Rapport Préliminaire De La Prospection Archéologique Turco-Française Des Ateliers d’Amphores De Reşadiye-Kiliseyanı, Sur La Péninsule De Datça”, Anatolia Antiqua I (1987), 47-52. |
E. Alkaç, “Knidos Kazılarında Bulunan Amphora Mühürleri Üzerine İlk Değerlendirmeler”, Arkhaia Anatolika 2 (2019), 84-101. DOI: 10.32949/Arkhaia.2019.9