The Stadia in Caria
Paavo ROOS
Öz
Antik stadyumlar, binaları ve içlerinde gerçekleştirilen atletik faaliyetleri içeren geniş bir alanın bir parçasını oluşturur. Bu makale binalarla sınırlıdır ve stadyumların varlığına ilişkin kaynak malzeme edebi ve epigrafik kanıtların yanı sıra arkeolojik kalıntılardan oluşsa da burada sadece arkeolojik kalıntılarından tanımlanabilen stadyumlar ele alınmaktadır. Stadyum kalıntıları antik dünyanın büyük bir bölümünde yaygındır –ama her zaman tanımlanamayabilirler- ancak en önemli kısmı Yunanistan ve Anadolu’da yer alır.
Anadolu’da Aphrodisias, Laodikeia, Kibyra ve Perge gibi yerlerde iyi korunmuş stadyumlar vardır. İstisnalar olsa da doğal olarak en iyi korunmuş örnekler daha çok araştırılmıştır. En iyi korunmuş olan stadyumlar genellikle Roma Dönemi’ndendir ve daha önceki evreleri varsa, bu nadiren görülür. Pre-Hellenistik Dönem’den neredeyse hiç kalıntı yoktur.
Makalede yalnızca Anadolu’nun güneybatı kesiminde en ilginç örneklere sahip olan Karia Bölgesi’nde bulunan stadyumlar ele alınmaktadır. Bölgede hem iyi korunmuş örnekler hem de çok az kalıntı bırakan, ancak hala ilginç olan örnekler vardır. Karia Bölgesi’ndeki stadyumların kısa bir kataloğu verilmiştir.
Akkan, Y., Tavukçu, A. Y., Temür, A., Aydın Tavukçu, Z., Ceylan, M., Çoşkun, S. & Atalay, A. (2016). Alabanda 2015. Kazı Sonuçları Toplantısı, 38(1), 305-328.
Aydın Tavukçu, Z. (2015). Alabanda: Tarihi Coğrafya, Topoğrafya, Araştırma ve Kazılar. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 35, 223-256.
Bean, G. E. (1971). Turkey beyond the Maeander. Rowman and Littlefield.
Bean, G. E. & Cook, J. M. (1952). The Cnidia. BSA, 47, 131-212.
Bean, G. E. & Cook, J. M. (1955). The Halicarnassus Peninsula. BSA, 50, 85-171.
Bean, G. E. & Cook, J. M. (1957). The Carian Coast III. BSA, 52, 58-146.
Berkaya, B., Isager, S. & Pedersen, P. (2008). The Stadion of Ancient Halikarnassos. In P. Pedersen (Ed.) Halicarnassian Studies V (pp. 137-155). University Press of Southern Denmark.
Bingöl, O. (2020). Magnesia Kazıları 2011-2018. Kazı Sonuçları Toplantısı, 41(3), 591-611.
Buckler, W. H & Calder, W. M. (1939). Monuments and documents from Phrygia and Caria Vol. VI. Manchester University Press.
Chandler, R. (1817). Travels in Asia Minor and Greece 1. Booker.
Debord, P. & Varinlioğlu, E. (2010). Cités de Carie : Harpasa, Bargasa, Orthosia dans l’Antiquité. Presses universitaires de Rennes.
Gerkan, A. von. (1921). Milet. Ergebnisse der Ausgrabungen und Untersuchungen seit dem Jahre 1899 II, 1: Das Stadion. W. de Gruyter.
Hamilton, W. J. (1842). Researches in Asia Minor, Pontus, and Armenia, with some account of their antiquities and geology 1. John Murray.
Hild, F. (2014). Meilensteine, Straßen und das Verkehrsnetz der Provinz Karia. Austrian Academy of Sciences Press.
Kleiner, G. (1968). Die Ruinen von Milet. De Gruyter.
Knackfuss, H. (1941). Didyma. 1. Die Baubeschreibung. 1-3. Von Zabern.
Laborde, L. (1838). Voyage de l’Asie Mineure par Mrs Alexander de Laborde, Becker, Hull et Léon de Laborde redigé et publié par Léon de Laborde. Firmin Didot.
Marchese, R. T. (1986). The Lower Maeander Flood Plain. A Regional Settlement Study. B.A.R.
Pitton de Tournefort, J. (1717). Relation d’un voyage du Levant. Anisson et Posuel.
Richter, O.W. von. (1822). Wallfahrten im Morgenlande. Aus seinen Tagebüchern und Briefen dargestellt von Johann Philipp Gustav Ewers. Dorpat.
Robert, L. & Robert, J. (1954). La Carie II. Le plateau de Tabai et ses environs. A. Maisonneuve.
Robert, J. & Robert, L. (1983). Fouilles d’Amyzon en Carie. II. Exploration, histoire, monnaies et inscriptions. De Boccard.
Roos, P. (1978/80). Wiederverwendete Startblöcke vom Stadion in Ephesos. ÖJh, 52, 109-113.
Roos, P. (1991). On the connection between theatre and stadium in Anatolian cities. In H. Malay (Ed.) Erol Atalay Memorial, Ege Üniversitesi Yayınları.
Roos, P. (1994). In Search of Ancient Stadia and Hippodromes in Anatolia. OpAth, 20, 179-188.
Roos, P. (2017). The Stadion of Labraunda. OpAthRom, 10, 107-127.
Ruggendorfer, P. (2011). Untersuchungen zur Städtebaulichen Entwicklung und zur Geschichte von Alinda 2009. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 28(3), 207-220.
Texier, C. (1882). Asie Mineure. Description géographique, historique et archéologique des provinces et des villes de la Chersonèse d’Asie. Firmin Didot.
Tırpan, A. A. (1987). Myndos ve Theangela. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 5, 167-190.
Tuna, N. (1987). Ionia ve Datça Yarımadası Arkeolojik Yüzey Araştırmaları 1985-1986. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 5, 303-357.
Varinlioğlu, E. & Debord, P. (2000). Mission archéologique et épigraphique en Carie campagne 1998. Kazı Sonuçları Toplantısı, 21(2), 133-142.
Varinlioğlu, E. & Debord, P. (2001). Orthosia 1999. Kazı Sonuçları Toplantısı, 22(2), 113-118.
Welch, K. (1998). The Stadium at Aphrodisias. AJA, 102, 547-569.
Roos, P. (2022). The Stadia in Caria. Arkhaia Anatolika, 5, 24-36. https://doi.org/10.32949/Arkhaia.2022.41