Pednelissos’tan Geç Hellenistik Dönem Bir Mezar Steli

Ahmet ÇELİK

. Sayı

Geliş Tarihi : 31.01.2022 | Kabul Tarihi : 18.02.2022

DOI : 10.32949/Arkhaia.2022.43 | Yayın Tarihi : 23.2.2022 17:57:12

Öz

Pednelissos antik kenti, Antalya il sınırlarında bulunur ve en azından Hellenistik Dönem başlarından itibaren yerleşim gördüğünü önermek mümkündür. Pednelissos’tan getirilen mezar stelinde sahneyi üç figür paylaşmaktadır. Karşıdan bakılınca sol tarafta köşeli bir plaster veya duvara yaslanan ve büyük oranda çıplak betimlenen Hermes, chlamys giyimlidir. Ayrıca kerykeion, talaria ve belki petasos taşımaktadır. Bu stelde Hermes, özellikle psychopompos vasfıyla bulunur. Hermes, yanındaki mezar steli sahibi erkeğe göre daha küçük betimlenerek, ölen kişinin heroslaşmasını da sağlamaktadır. Bunun yanında Hermes, mezar stellerindeki hizmetçiler gibi ayaklarını çapraz tutmakta ve ölü için yas pozu sergilemektedir. Hermes’in ölünün arkasından yas tutmasını, bir tür veda sahnesi olarak değerlendirmek mümkündür. Hermes burada, ölen şahsın ve belki yakınlarının da kurtarıcısı ve destekçisi bir görev de üstlenmiş olabilir. Hermes’in genel duruşuyla, Praksiteles’in meşhur eseri Dinlenen Satyr heykelinin model alındığı söylenebilir. Stel sahibi erkek burada heroslaşmaktadır ve kendisinde görülen tanrısal duruşun kökeni, Pheidias’ın bir Zeus heykeli olmalıdır. Steldeki aslan ise koruyuculuk özelliğinin yanında, stel sahibinin ölüme karşı zafer kazanıp ölümsüzlüğe ulaşmasını ve bu şahsın gücünü sembolize etmektedir. Pednelissos Mezar Steli, Attika tipi veya bu gelenekte üretilen çerçevesiz bir mezar stelidir. Eser, Pednelissos’ta Attika tipi mezar steli geleneğini bilen yerel veya buraya uğrayan gezgin bir usta eliyle yapılmış olabilir. Daha düşük bir ihtimal olsa da sipariş üzerine ticaretle gelmesi de mümkündür. Ayrıca Pheidias ve Praksiteles’e ait iki eserin çeşitlemesinin başarılı bir şekilde verildiği mezar stelini ünik bir eser olarak kabul etmek mümkündür. Pednelissos Mezar Steli gösterdiği özellikleriyle, Geç Hellenistik Dönem içerisine, MÖ 150-50 civarına tarihlenebilir.

Adam, S. (1966). The Technique of Greek Sculpture in the Archaic and Classical Periods. Thames and Hudson.

Ajootian, A. (1996). Praxiteles. O. Palagia ve J. J. Pollitt (Eds.) Personal Styles in Greek Sculptures XXX (ss. 91-129). Cambridge University Press.

Ajootian, A. (2007). Praxiteles and Fourth-Century Athenian Portraiture. P. Shultz ve R. Hoff (Eds.). Early Hellenistic Portraiture: İmage, Style, Context (ss. 13-33). Cambridge University Press.

Arınç, U. (2015). Hellenistik Dönem Mezar Stellerindeki Hermes ve Herakles Hermeleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Pamukkale Üniversitesi.

Arifzade, Ş. (1996). İstanbul Arkeoloji Müzelerindeki Attik Steller. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], İstanbul Üniversitesi.

Arinç, M. (2020). Efes Müzesi’nde Bulunan Hellenistik ve Roma İmparatorluk Dönemi Mezar Stelleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.

Atalay, E. (1988). Hellenistik Çağ’da Ephessos Mezar Stelleri Atölyeleri. Efes Harabeleri ve Dostları Derneği Yayını.

Atalay, E. (1990). Doğu Grek Hellenistik Çağ Mezar Stellerinde Çocuk ve Hizmetçi Figürleri. X. Türk Tarih Kongresi (ss. 285-196). Türk Tarih Kurumu Yayını.

Atalay, S. (2012). Side Müzesi’nden Bir Grup Figürlü Mezar Steli. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Akdeniz Üniversitesi.

Atalay, S. (2014). Side’den Moira Kabartmalı Bir Mezar Steli Parçası Üzerine Düşünceler. Cedrus 2, 189-201. https://doi.org/10.13113/CEDRUS.201406459

Atalay, E. ve Voutiras, E. (1979). Ein Späthellenistisches Grabrelief aus Phokaia. AA 1, 58-67.

Aydaş, İ. (2012). Five Newly Acquired Gravestones in the Muğla Museum. Gephyra 9, 114-118.

Aytekin, F. (2017). Stratonikeia Kökenli Kabartmalı Mezar Stelleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Pamukkale Üniversitesi.

Bağdatlı-Çam, F. (2010). Notion’dan Bir Mezar Steli. Anadolu 36, 179-198. https://doi.org/10.1501/andl_0000000377

Bağdatlı-Çam, F. (2012). Kyme Nekropolünden Figürlü Bir Mezar Steli. Olba 20, 165-182.

Bağlıbel, S. (2018). Burdur Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Adak ve Mezar Steli. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Selçuk Üniversitesi.

Baldıran, A. ve Pehlivan, E. (2019). Lykaonia Bölgesi’nden Bir Mezar Steli. Amisos 4(7), 137-147.

Barbu, M. G. ve Gonciar, A. (2019). O Statuetă Romană din Bronz Repzezentăndu-l pe Mercurius – Hermes-Thot Descoperită īn Villa de la Rapoltu Mare, Jud. Hunedoara. Sergetia. Acta Musei Devensis X, 77-86.

Başaran, C. ve Kasapoğlu, H. (2018). Kanon: Grek Klasik Heykeltıraşlığında Estetik Arayışı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22, 2835-2853.

Behrwald, R. ve Brandt, H. (2016). Pednelissos in Pisidien. Notizen zu Geschichte, Stadtentwicklung und Verwaltung hellenistischer und römischer zeit. Philia 1, 148-156.

Bieber, M. (1967). The Sculpture of the Hellenistic Age. Columbia University Press.

Boardman, J. (1985). Greek Sculpture. The Classical Period a Handbook. Thames and Hudson.

Bol, P. C. (2004). Die Hohe Klassik: Die Grossen Meister. P. C. Bol (Ed.). Die Geschichte der antiken Bildhauerkunst: II Klassische Plastik (ss. 123-143). Philipp von Zabern.

Bonnefoy, Y. (2000). Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü (I. Cilt A-K). Dost Kitabevi Yayınları.

Boysal, Y. (1967). Grek Klasik Devir Heykeltraşlığı: İ.Ö. 5. ve 4. Yüzyıllar. Güzel İstanbul Matbaası.

Bozoğlu, İ. (2010). Aizanoi Antik Kenti Kapı Biçimli Mezar Taşları ve Betimleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Mersin Üniversitesi.

Buitron-Oliver, D. (1993). Catalogue. D. Buitron-Oliver (Ed.). The Greek Miracle: Classical Sculpture from the Dawn of Democracy. The Fifth Centruy B.C. (ss. 77-153). National Gallery of Art.

Can, Ş. (2016). Klasik Yunan Mitolojisi. Ötüken Neşriyat.

Caskey, L. D. (1911). An Archaic Greek Grave Stele in Boston. AJA 15(3), 293-301. https://doi.org/497409

Chalklen, R. M. L. (2019). The Trip of a Liftime. Journeying to the Afterlife in Ancient Greece. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Massey University.

Chirac, C. ve Nutu, G. (2009). Mercurius – Hermes-Thot. O Statuetă de Bronz din Dobrogea Romană. Archaeologia Moldovei 32, 273-278. https://doi.org/10.11588/amold.2009.0.30221

Clairmont, C. W. (1993). Classical Attic Tombstones I-II. Akanthus.

Cohen, A. (2010). Art in the Area of Alexander the Great: Paradigms of Manhood and Their Cultural Traditions. Cambridge University Press.

Conze, A. (1893). Die Attischen Grabreliefs I. Verlag von W. Spemann. 

Conventi, M. (2016). Un Nuovo Bronzetto di Mercurio dal Finalese. Archaeologia in Liguria VI 244-247.

Corso, A. (2007). The Art of Praxiteles II: The Mature Years. L’Erma Di Bretschneider

Cremer, M. (1991). Hellenistisch-römische Grabstelen im Nordwestlichen Kleinasien: 1. Mysien. Rudolf Habelt Gmbh. 

Cremer, M. (1992). Hellenistisch-römische Grabstelen im Nordwestlichen Kleinasien: 2. Bithynien. Rudolf Habelt Gmbh. 

Çelik, A., Atalay, S. ve Büyükyörük, F. (2018). Hisarçandır’dan Ele Geçen Marcus Aurelius Kamoas ve Ailesine Ait Lahit Mezar. Phaselis 4, 181-198. https://doi.org/10.18367/Pha.18012

Çelik, A. (2019). Perge’den Titus Flavius Clemens Pelopidianus Aphroditesi. Anadolu 45, 1-32. https://doi.org/10.36891/anatolia.531903

Çelik, A. (2020). Perge’den Alkamenes’in Hermes Herme’si (Hermes Propylaios) Tipinde İki Yeni Herme Başı. Phaselis 6, 87-112. https://doi.org/10.18367/Pha.20007

Çelik, A. (2021). Öncesi ve Antik Çağ Gelişimiyle Hermes ve Oluşumunda Özellikle Anadolu Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme. Arkeoloji ve Sanat 168, 49-70.

Çekilmez, M. (2011). Geç Hellenistik Dönemden Bir Mezar Steli. Olba 19, 107-126.

Çevik, N. (2015). Lykia Kitabı. Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Yayını.

Çetin, C. (2015). Isparta Müzesi’nden Bir Grup Bronz Eser. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 20, 11-31.

Çetingöz, A. (2019). Bursa Arkeoloji Müzesi’nden Yedi Adet Hellenistik ve Roma Dönemi Steli. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.

De Waele, F. J. M. (1927). The Magic Staff or Rod in Greco-Italian Antiquity. Drukkerij Erasmus.

Dinsmoor, W. B. (1922). A New Type of Archaic Grave Stele. AJA 26(3), 261-277. https://doi.org/497936

Doksanaltı, E. M. ve Özgan, R. (2008). Silifke Müzesi’nde Bulunan Klasik Döneme Ait Kabartmalı Mermer Blok. Olba 16, 207-226.

Dökü, F. E. (2008). Paphlagonia Bölgesi Kaya Mezarları ve Kaya Tapınakları. [Yayımlanmamış Doktora Tezi], Akdeniz Üniversitesi.

Dörig, J. (1983). Neues zum Merkur von Thalwil. Helvetia Archaeologia 53(14), 25-35.

Erhat, A. (1996). Mitoloji Sözlüğü. Remzi Kitabevi.

Erdinç, Z. (2020). Aizanitis Bölgesi Mezar Taşları. [Yayımlanmamış Doktora Tezi], Pamukkale Üniversitesi.

Farnel, L. R. (1921). Greek Hero Cults and Ideas of Immortality. Clarendon Press.

Fıratlı, N. (1965). İstanbul’un Yunan ve Roma Mezar Stelleri. Belleten 29(113/116), 263-323.

Furtwängler, A. (1893). Meisterwerke Der Griechischen Plastik: Kunstgeschichtliche Untersuchungen. Verlag von Giesecke and Devrient.

Gardner, P. (1896). Sculptured Tombs of Hellas. Macmillan and Co. Ltd.

Gavrilović, N. (2010). A Contribution to the Study of the Cult God Mercury in Moesia Superior. Archaeologica Bulgarica 14, 67-89.

Grimal, P. (1997). Mitoloji Sözlüğü: Yunan ve Roma. (S. Tamgüç, Çev.). Sosyal Yayınları.

Hamdi Bey, O. ve Reinach, T. (1892). Une Nécropole Royale a Sidon. Leroux. https://doi.org/10.11588/diglit.5197

Harrison, E. B. (1956). Archaic Gravestones from the Athenian Agora. Hesperia 25(1), 25-45. https://doi.org/10.2307/147104

Havelock, C. M. (1964). Archaistic Reliefs of the Hellenistic Period. AJA 68(1), 43-58. https://doi.org/10.2307/501524

Heckel, W. ve Tritle, L. A. (2009). Alexander the Great: A New History. Wiley – Blackwell.

Herrmann, J. J. (1990). Thasos and the Ancient Marble Trade: Evidence from American Museum. M. True ve J. Podany (Eds.) Marble: Art Historical and Scientific Perspectives on Ancient Sculpture (ss. 73-100). The J. Paul Getty Museum,

Horn, R. (1972). Hellenistische Bildwerke auf Samos. Rudolf Habelt Gmbh.

Işık, F. (2019). “Uygarlık Anadolu’dan Doğdu” Yeni Baskısı Üzerine Fahri Işık’la Bir Söyleşi. Arkeoloji ve Sanat 162, 173-186.

Işın, G. (1998). The Ruins at Kozan-Bodrumkaya: Pednelissos. Adalya 3, 111-127.

i Gil, F. A. (2008). La Pequaña Escultura en Bronce de Época Imperial en le País Valenciano. J. M. N. Celdràn ve E. C. Guerri (Eds.), Escultura Romana en Hispania V. Actas de la Reunión Internacional Celebrada en Murcia del 9 al 11 de Noviembre de 2005 (ss. 425-456). Tabularium.

Jeffrey, L. H. (1962). The Inscribed Gravestones of Archaic Attica. BSA 57, 115-153.

Johansen, K. F. (1951). The Attic Grave-Reliefs of the Classical Period. Ejnar Munksgaard.

Kaltsas, N. (2002). Sculpture in the National Archaeological Museum, Athens. Kapon Editions.

Kara, M. U. (2015). Kappadokia Bölgesi Mezar Stelleri. [Yayımlanmamış Doktora Tezi], İstanbul Üniversitesi.

Karagöz, Ş. (1984). Anadolu’dan Mezar Stelleri: Arkaik-Greko Pers-Hellenistik-Roma-Bizans Çağları. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.

Karlsson, S. (2014). Emotions Carved in Stone? The Social Handling of Death as Expressed on Hellenistic Grave Stelai from Smyrna & Kyzikos. University of Gothenburg.

Kaufmann-Heinimann, A. (1983). Römische Bronzestatuetten aus Augst und Kaiseraugst. Augster Museumshefte 5. Roemermuseum Augst.

Kaufmann-Heinimann, A. (1998). Götter und Lararien aus Augusta Raurica: Herstellung, Fundzusammenhänge und sakrale Funktion figürlischer Bronzen in einer römischen Stadt. Forschungen in Augst 26. Roemermuseum Augst.

Kızgut, İ. (2005). Türkiye’nin Seçilmiş Bazı Müzelerinden Hellenistik ve Roma Dönemi Bronz Heykelcikleri. [Yayımlanmamış Doktora Tezi], Akdeniz Üniversitesi.

Kızgut, İ.; Bulut, S. ve Çevik, N. (2009). An East Lycian City: Idebessos. Adalya 12, 145-172.

Kiilerich, B. (2007). Græsk Skulptur. Fra dæedalisk til hellenistisk. Gyldendal.

Koch, G. (2001). Roma İmparatorluk Dönemi Lahitleri. (Z. Zühre İlkgelen, Çev.). Arkeoloji ve Sanat Yayınları.

Koch, G. ve Sichterman, H. (1982). Römische Sarkophage. Beck.

Koçyiğit, O. (2014). Beyşehir Gölü Kıyılarında Tespit Edilen Roma Dönemi Mezar Stelleri. Arkeoloji ve Sanat 147, 1-14.

Kosmopoulou, A. (2001). ‘Working Women’: Female Professionals on Classical Attic Gravestones. BSA 96, 281-319.

Knoll, K. (2012). Vorstellungen und Visionen von einem idealen Antikenmuseum. R. Sternke (Ed.). Böttiger-Lektüren. Die Antike als Schlüssel zur Moderne. Mit Karl August Böttigers antiquarisch-erotischen Papieren im Anhang (ss. 159-208). De Gruyter Akademie Forschung.

Küçükcan, M. (2019). Akmonia Antik Kenti Mezar Stelleri ve Bomoslar. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Uşak Üniversitesi.

Laflı, E. (2017). Roman Bronze Figurines in the Museum of Ödemiş. JMA 28/29 (2015/2016), 117-124.

Laflı, E. ve Meischner, J. (2008). Hellenistische und römische Grabstelen im Archäologischen Museum von Hatay in Antakya. ÖJh 77, 145-183.

Leader, R. R. (1997). In Death Not Divided: Gender, Family and State on Classical Athenian Grave Stelae. AJA 101(4), 683-699. https://doi.org/10.2307/506830

LIMC V, 1-2. (1990). Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae V, 1-2. Artemis Verlag.   

Linfert, A. (1964). Zum Merkur von Thalwil. Merkur 18(200), 1097-1100.

Luce, S. B. (1934). An Attic Greve Stele in Providence. AJA 38(1), 43-44. https://doi.org/10.2307/498926

Maderna-Lauter, C. (1990). Polyklet in Rom. H. Beck, P. C. Bol ve M. Bückling (Eds.) Polyklet: Der Bildhauer der griechischen Klassik (ss. 328-392). Verlag von Zabern.

Margariti, K. (2019). Gesturing Emotions: Mourning and Affection on Classical Attic Funerary Reliefs. BABesch 94, 65-86. https://doi.org/10.2143/BAB.94.0.3286779

Meyer, M. (2001). Ein Torso im Typus Doria: Asklepios oder Amphiaraos?. Mouseio Benaki 1, 21-32. https://doi.org/10.12681/benaki.18321

Menzel, H. (1985). Römische Bronzestatuetten und verwandte Geräte: ein Beitrag zum Stand der Forschung. H. Temporini ve W. Haase (Eds.), Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt: Geschichte und Kultur Roms im Spiegel der Neueren Forschung II (ss. 127-169). Walter De Gruyter.

von Moock, D. W. (1998). Die Figürlichen Grabstelen Attikas in der Kaiserzeit: Studien zur Verbreitung, Chronologie, Typologie und Ikonographie. Philipp von Zabern.

Özcan, F. (2014). Isparta Müzesi’ndeki Yerel Stilde Bazı Roma Dönemi Mezar Stelleri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 32, 143-154.

Özkan, T. (2020). Tire Müzesi’nde Korunan Hellenistik ve Roma İmparatorluk Dönemi’ne Ait Bir Grup Mezar Steli. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.

Özkadif, S. (2019). Akşehir Nasreddin Hoca Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’ndeki Roma Dönemi Mezar Stelleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Selçuk Üniversitesi.

Pedley, J. G. (1965). An Attic Grave Stele in the Fogg Art Museum. HSCP 69, 259-267. https://doi.org/10.2307/310784

Perçin, Ö. (2019). Seleukeia Sidera Terrakota Figürinleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Süleyman Demirel Üniversitesi.

Petrova, A. (2013). Images the Dead on Hellenistic Funerary Reliefs from Mesambria. G. R. Tsetkhalidze, S. Atasoy, A. Avram, Ş. Dönmez ve J. Hargrave (Eds.). The Bosporus: Gateway between the Ancient West and East (1st millenium BC – 5th century AD); Proceedings of the Fourth International Congress on Black Sea Antiquities, Istanbul, 14th – 18th September 2009 (ss. 325-332). Archaeopress.

Pfhul, E. ve Möbius, H. (1977). Die Ostgriechischen Grabreliefs I 1-2. Philipp von Zabern.

Pfhul, E. ve Möbius, H. (1979). Die Ostgriechischen Grabreliefs II 1-2. Philipp von Zabern.

Pollitt, J. J. (1990). The Art of Ancient Greece: Sources and Documents. Cambridge University Press.

Pollitt J. J. (1995). The Canon of Polykleitos and Other Canons. W. G. Moon (Ed.). Polykleitos the Doryphoros and Tradition (ss. 19-24). University of Wisconsin Press.

Radulović, I.; Vukadinović, S. ve Smirnov-Brkić, A. (2015). “ΟΥΔΕΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΛΟΠΗΝ”; — Hermes the Transformer. Ágora. Estudos Clássicos em debate 17, 45-62.

Richter, G. M. A. (1929). The Sculpture and Sculptors of the Greeks. Oxford University Press.

Richter, G. M. A. (1936). A Greek Stele in the Metropolitan Museum. AJA 40(3), 301-305. https://doi.org/10.2307/498690

Richter, G. M. A. (1961). The Archaic Gravestones of Attica. Phaidon Press.

Rickert, M. (1933). A Rhodian Stele. AJA 37(3), 407-411. https://doi.org/10.2307/498955

Ridgway, B. S. (1990). Hellenistic Sculpture II: The Styles of ca. 200-100 B.C. University of Wisconsin Press.

Ritter, S. (1994). Die Antiken Bronzen im Römisch-Germanischen Museum Köln. Die Statuetten aus Köln. KölnJb 27, 317-403.

Robertson, M. (1991). A Shorter History of Greek Art. Cambridge University Press.

Robinson, E. (1913). An Archaic Greek Grave Monument. BMMA 8(5), 94-99. https://doi.org/10.2307/3252802

Roman, L. ve Roman, M. (2010). Encyclopedia of Greek and Roman Mythology. Facts on File.

Rühfel, H. (1984). Das Kind in der griechischen Kunst: Von der minoisch-mykenischen Zeit bis zum Hellenismus. Philipp von Zabern.

Santrot, J. Derion, B. Dupuis, X. ve Fincker, M. (1996). Bronzes et fers de Dax, Landes: La cachette d’un antiquaire-restaurateur au IV s. après J.-C. Gallia 53, 251-343. https://doi.org/10.3406/galia.1996.2992

Saraçoğlu, A. (1997). Antakya Yöresi Mezar Stelleri. [Yayımlanmamış Doktora Tezi], Atatürk Üniversitesi.

Saraçoğlu, A. (2000). Kyzikos’dan Figürlü Mezar Kabartmaları. Olba 3, 181-189.

Saraçoğlu, A. (2004). Hellenistik Döneme Ait Bir Mezar Steli. Olba 9, 151-164.

Schmaltz, B. (1983). Griechische Grabreliefs. Wissenschaftliche Buchgesellschaft.

Schmidt, S. (1991). Hellenistische Grabreliefs. Typologische und chronologische Beobachtungen. Böhlau Verlag.

Schuchhardt, W. H. (1960). Der Merkur von Thalwil. ZSchwArch 20(4), 163-175.

Schuchhardt, W. H. (1962). Bronzestatuette des Merkurs von Thalwil. AntP 1, 33-38.

Selçuk, T. (2016). Kyme ve Larissa’da Bulunmuş İki Figürlü Mezar Steli. Olba 24, 267-296.

Sonkaya, A. K. (2019). Lydia Bölgesi Hellenistik Dönem Mezar Stelleri. [Yayımlanmamış Doktora Tezi], Ankara Üniversitesi.

Smith, R. R. R. (1991). Hellenistic Sculpture. Thames and Hudson.

Stansbury-O’Donnel, M. D. (2015). A History of Greek Art. Wiley Blackwell.

Stewart, A. F. (1990). Greek Sculpture: An Exploration I-II. Yale University Press.

Strootman, R. (2014). Courts and Elites in the Hellenistic Empires: The Near East After the Achaemenids, c. 330 to 30 BCE. Edinburgh University Press.

Stupperich, R. (1991). Frühkaiserzeitliche Figürliche Bronzen im Nordwestlichen Germanien. Ein Überlick. B. Trier (Ed.) Die römische Okkupation nördlich der Alpen zur Zeit des Augustus, Kolloquium Bergkamen 1989 (ss. 167-184). Aschendorff. https://doi.org/10.11588/propylaeumdok.00000244

Şahin, M. (1996). Bursa Arkeoloji Müzesi’nden Yeni Bulunmuş İki Tane Mezar Steli. Arkeoloji ve Sanat 74, 21-29.

Şahin, M. (1997a). Figürliche Grabstelen und Weihreliefs aus Miletupolis. IstMitt 47, 179-197.

Şahin, M. (1997b). Eine Grabstele aus dem Koyunoğlu-Museum in Konya. IstMitt 47, 199-205.

Taylor, F. H. (1937). A Fifth Centruy Stele in the Worcester Art Museum. AJA 41(1), 6-7.

Temür, A. (2015). Thoughts on a Grave Stele from the Classical Period in Samsun Museum. Belleten 286, 817-825. https://doi.org/10.37879/belleten.2015.817

Temür, A. (2018). Sinop Müzesi Hellenistik ve Roma Dönemi Mezar Stelleri. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11(2), 921-945. http://dx.doi.org/10.17218/hititsosbil.460456

Texier, C. (1865). The Principial Ruins of Asia Minor. Day and Son.

Tiryaki, S. G. (2010). Erken Demirçağ Gurgum (=Kahramanmaraş) Kabartmalı Mezar Taşları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Akdeniz Üniversitesi.

Thickpenny, H. I. (1980). A Fragment of an Attic Grave Stele in the Getty Museum. GettyMusJ 8, 99-106.

Trianti, I. (1991). Two Fragments of Archaic Funerary Stelai. Hesperia 60(2), 237-240.

Tüner-Önen, N. ve Arslan, M. (2010). Kayseri Müzesinden Yeni Yazıtlar. Olba 18, 307-322.

Tüner-Önen, N.; Gürel, B. ve Akçay, A. (2017). Phaselis Teritoryumunda Tespit Edilen Lahitlerin RTI Metodu Işığında Arkeolojik ve Epigrafik İncelemeleri. Phaselis 3, 343-369. https://doi.org/10.18367/Pha.17021

Uğurlu, E. (2002a). Heykeltıraş Praxiteles. Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 3, 377-400.

Uğurlu, E. (2002b). Heykeltıraş Pheidias. Anadolu Sanat 12, 149-165.

Uygun, Ç. (2016). Silifke Müzesi’nden Mitolojik Figürlü Kameolar ve Gemmeler. Cedrus 4, 219-242. https://doi.org/10.13113/CEDRUS/201613

Vernant, J. P. (2009). Torunuma Yunan Mitleri: Evren, Tanrılar, İnsanlar. (M. E. Özcan, Çev.). Helikopter Yayınları.

Versnel, H. S. (2011). Religions in the Graeco-Roman World: Coping With the Gods Wayward Readings in Greek Theology. Brill.

Veseli, S. (2015). Një Figurinë Bronzi e Mërkur-Tot në Muzeun e Pogradecit. Iliria 39, 291-302. https://doi.org/10.3406/iliri.2015.2506

Walde-Psenner, E. (1976). Die figürlichen Bronzen in der Vor-und Früh-geschichtlichen Sammlung des Tiroler Landesmuseum Ferdinandeum. Veröffentlichungen des Tiroler Landesmuseum Ferdinandeum 56, 169-288.

Waldstein, C. (1885). Essays on the Art of Pheidias. Cambridge University Press.

Yaylalı, A. (1979). Hellenistik Devir İzmir Kökenli Figürlü Mezar Stelleri. [Yayımlanmamış Doçentlik Tezi], Atatürk Üniversitesi.

Yıldırım, S. (2003). Aslan-Boğa Mücadelesi Kompozisyonu. Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi 43(2), 1-18.

Younger, J. G. ve Rehak, P. (2009). Technical Observations on the Sculptures from the Temple of Zeus at Olympia. Hesperia 78, 41-105.

Zanker, P. (1993). The Hellenistic Grave Stelai from Smyrna: Identity and Self-image in the Polis. A. Bulloch, E. S. Green, A. A. Long ve A. Stewart (Eds.). Images and Ideologies: Self-definition in the Hellenistic World (ss. 212-230). University of California Press.

Çelik, A. (2022). Pednelissos’tan Geç Hellenistik Dönem Bir Mezar Steli. Arkhaia Anatolika, 5, 51-73. https://doi.org/10.32949/Arkhaia.2022.43

Paylaş!